Geforceerde exorotatie / abductie in schouder door:
val op gestrekte arm (ouderen)
sport (bij jongeren)
Incidentie is 8-24 per 100.000 personen per jaar 1
Hoogste incidentie bij mannen van 21-30 jaar en bij vrouwen van 61-80 jaar1
- Posterieure schouderluxatie (3%)
Geforceerde adductie / axiale compressie door
val, verkeersongeval en/of epileptisch insult
- Luxatio erecta (1%)
Geforceerde hyperabductie door verkeersongeval HET
Informatie filmp schouderluxatie (in het kort)
Lichamelijk onderzoek
- Pijnlijk schouder
- Arm in endorotatie (met als uitzondering luxatio erecta)
- Functio laesa
- "Delle" ter hoogte van deltoideus
- Humeruskop ventraal palpabel bij anterieure luxatie
- Sensibiliteit: n. axillaris (sensibiliteit in deltoideus gebied - regimental badge area) en plexus brachialis
Geassocieerd/begeleidende letsels:
- Bankart-laesies 2
* Scheur in het onderste gedeelte van het labrum, bij meer dan 90 % van de luxatie aanwezig
* Boney Bankart laesie: fractuur van de voorrand van het glenoïd
* Verhoogd risico op recidief als benig defect van glenoïd >25% van de gewrichtskom bedraagt 3,4
- Hill-Sachs-laesies 5
* Impressiefractuur in het posterolaterale deel van de humerus door glenoïd
- Letsels van de rotatorenmanchet (rotatorcuff)
* Incidentie 12% 6
* Verhoogd kans op recidieven en verlies van stabiliteit 5,6
- Fracturen van het tuberculum majus
Diagnostiek
- X-schouder AP & Y-opname
Conservatieve behandeling
Indicatie:
- Anterieure schouderluxatie
Behandeling:
- Gesloten repositie onder lokale verdoving
- Er is geen superieure repositie techniek, maar er is weinig vergelijkend onderzoek 2,7
Meest gebruikte repositie-technieken:
- Repositie volgens Stimson 8
- Repositie volgens Hippocrates 9
- Repositie volgens Kocher (cave: risico op humerusfractuur, altijd op OK) 10
Alternatieve repositie-technieken:
- Milch techniek
- Matsens Traction Counteraction
- Spaso techniek
- Eskimo techniek
- Manes methode
Nabehandeling:
- Functioneel
- Immobilisatie in mitella (schouder in endorotatie) voor pijnbestrijding gedurende maximaal 3 wk
- 1ste week rust
- 2de week oefenen in mitella tot 90 -90 (exorotatie met elevatie vermijden)
- 3de week oefen in mitella o.g.v. de pijn zonder beperkingen, eventueel zonder mitella
- 4de week en verder mitella af
Follow-up:
Poliklinische follow‐up
Na 1 week
Na 6 weken
Na 3 maanden
- Oefeninstructies: geen maximale exorotatie gedurende 6 weken
- Functiecontrole
- Fysiotherapie op indicatie
- Op indicatie bij klachten (bij Frozen shoulder)
Stimson 8
Hippocrates cq. Matsens Traction Counteraction 9
Kocher 10
Functiecontrole:
Abductie / Adductie
Anteflexie / Retroflexie
Endo- / exorotatie bij arm naast lichaam met 90° gebogen elleboog met palm omhoog
Anteversie / retroversie bij arm loodrecht in transversale vlak
Endo- / exorotatie bij arm in 90° abductie met 90° gebogen elleboog
180° - 0° - 40°
180° – 0° – 50°
70° – 0° – 60°
160° – 0 °– 50°
70° – 0° – 90°
Operatieve behandeling
Indicatie:
- Niet te reduceren anterieure luxatie op SEH
- Posterieure schouderluxatie
- Luxatio erecta
- Schouderluxatie met begeleidende fracturen
Behandeling:
- Gesloten repositie onder algehele verdoving op OK
- Bij posterieur luxatie: Gesloten reductie door in-line tractie met endorotaie en adductie
- Bij instabiele repositie is er vaak sprake van een grote Boney Bankart of chronische luxatie, overweeg hierbij ORIF of tijdelijke fixatie met K-draad
- Zelden open repositie nodig
Complicaties
- Kans op recidief schouderluxatie
* Bij actieve jongvolwassen mannen (jonger dan 30 jaar) is er een sterk verhoogde kans op recidiefluxaties (49-90%) 5,11,12
- Plexus brachialis letsel
- N. axillaris letsel
- Fractuur van humerus (voornamelijk bij Kocher techniek)
- Frozen shoulder
Verwijzing orthopedie
Overweeg poliklinische verwijzing naar orthopedie bij:
- Habituele (≥ 2 keer) luxatie (polar type 1) na minimaal trauma (vooral bij jongeren < 40
jaar) voor eventuele schouderstabiliserende operatie
- Primaire schouderluxatie bij actieve jongvolwassen mannen of sporters op hoog niveau : indicatie voor schouderstabiliserende behandeling (Bankart-procedure, reefplastiek of Bristow-Latarjet-procedure)13
Echografie rotatorcuff:
- Luxaties bij oudere patiënten zijn vaak tgv rotatorcuffletsels (m. subscapularis), bij rotatorcuffletsel eveneens verwijzing poli orthopaedie overwegen.
